C-64 için yazılmış Software'lerin sayısı artık yüz binleri aştı ve her geçen gün hazır yazılımların sayısı biraz daha artmaktadır. Bununla birlikte C-64 kullanıcıları için piyasaya çıkan birbirinden kaliteli programlara sahip olmak özellikle maddi açıdan bir külfet haline gelmektedir. Burada kendi yazılım arşivini oluşturmak isteyen her Commodore'cunun yararlanabileceği bir Hardware sunuyoruz. Birkaç entegre devre, birkaç diyot ve kendi hazırlayacağınız bir kart ile artık istediğiniz hemen her programa sahip olabilirsiniz.

Her ne kadar şu anda dünya piyasasında AMIGA gibi üstün özelliklere sahip bir bilgisayar bulunsa da, C-64 hazır yazılım açısından rakipsizdir ve uzun yıllar da bu şekilde kalacaktır. Kendisine göre birçok üstünlüğe sahip rakibi olmasına karşılık, C-64 ilk çıktığı günlerdeki popülaritesinden hiçbir şey kaybetmemiştir ve halen dünyanın birçok köşesinde binlerce programcı bu bilgisayarın hazır yazılımlarının sayısını arttırmaya devam etmektedir.

İster bir oyun, ister bir grafik programı olsun yeni bir Software'i satışa çıkaran bir program firması ürününü yabancı şahıslara karşı korumayı ihmal etmemektedir. Böyle bir durumda ise yazılan her yeni programla birlikte yeni koruma yöntemleri geliştirmektedir. Özellikle son zamanlarda sadece klavye yardımıyla bazı programlarının korumalarının kaldırılması imkansız hale getirilmiştir. Fakat iş sadece klavye ile bitmiyor. C-64'ün Expantion Port'una takılacak bir kart ile bilgisayarın hafızasında bulunan programlara istenildiği an müdahale edilebilir, yani çalışmakta olan bir oyunu durdurup o anda hafızada bulunan her şeyi kasete veya diskete aktardıktan sonra kaldığınız yerden oyuna devam etmek imkanına sahipsiniz.

Yapacağınız bu kartı öncelikle kendi kişisel program arşivlerinize sahip olmak için kullanabilirsiniz. Bu iş için herhangi bir program bilgisayarınızda çalışırken kart üzerindeki düğmeye basmanız yeterli olacaktır. Diskete veya kasete kaydettiğiniz programı tekrar yüklediğinizde her şey kaldığı yerden devam edecektir. Örneğin bir futbol oyununda top tam kaleye girerken düğmeye basıp kaydederseniz her seferinde oyun bu pozisyonda başlayacaktır.

Uzun süren bir oyunda ise yine düğmeye basıp her şeyi dondurabilir ve sonra kaldığınız yerden devam edebilirsiniz.

Orijinal programların bozulma olasılığına karşı bir kopyasını saklamak her bilgisayarcının yapması gereken bir şeydir. Arşivci, size bu olanağı sağlayacak.

Şimdi gelelim arşivcinin yapılışına:

Kart Expantion Port'a takıldığı için en ufak bir hatanın bile bilgisayarınıza büyük zarar verebileceğini düşünerek işe başlamalısınız. Ayrıca arşivci sık sık takılıp çıkartılacağı için bu devrede kaliteli bir pertinaksın kullanılmasında büyük yarar vardır. Devrenin filmleri resim 1 ve 2'de görülmektedir. Alt taraf lehim yüzü, üst taraf ise parça yüzüdür. Filmleri basarken devre çift taraflı olduğu için özellikle entegre bacaklarının iki taraftan da birbirlerini tutmasına çok dikkat edin. Aksi takdirde bastığınız kartın üzerine parçaları monte edemezsiniz. Bu nedenle ilk önce matkapla entegrelerin yerleştirileceği delikleri delin. Daha sonra bu deliklerden hareket ederek filmi daha kolay basabilirsiniz.

Kartı hazırlayıp gerekli delikleri deldikten sonra işler büyük ölçüde tamamlanmış demektir. Parçaları resim 3'de görüldüğü gibi monte etmelisiniz. Yalnız kullanacağınız EPROM'u kesinlikle doğrudan doğruya kart üzerine lehimlemeyin, zira bu kart çok değişik amaçlarda kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Programlama bilgisine güvenen herkes EPROM'un içeriğini değiştirerek kendi program kırıcı kartuşunu elde edebilir.

Kartın üst tarafında bulunan üç TTL-entegrenin üzerindeki çentikler yukarıya bakmalıdır. Aynı şekilde diyotların da yönlerine dikkat edin. Devre üzerindeki kondansatör ve dirençler için yönün önemi yoktur.

Arşivciyi istendiğinde devreye sokacak olan button ise kartın lehim yüzünün sağ üst kısmındaki iki büyük deliğe bağlanacaktır. Son olarak EPROM'un altında bulunan üç adet delik içi atlamayı unutmayın.

EPROM'a yakılacak olan programı derginin ekinde bulabilirsiniz. Program dökümünün büyük bir kısmı FF'lerden oluşmaktadır. Bunlar kesinlikle basım hatası değildir ve kartın çalışabilmesi için mutlak suretle aynen yazılmalıdır.

EPROM yakma işlemi için daha önce yayınladığımız programlayıcıyı kullanabilirsiniz.

Gerekli olan program EPROM'a yakıldıktan sonra her şey tamamlanmış demektir. EPROM'u üzerindeki çentik sola bakacak şekilde soketine takın. Son bir kez kart üzerindeki yolları gözden geçirin. Özellikle birbirine yakın geçen yollar üzerinde kısa devre ihtimali çok yüksek olduğu için buralarda daha dikkatli olun

Cihazınız kapalı iken arşivciyi Expantion Port'a takabilirsiniz. Bilgisayarınızı açtıktan dört saniye sonra arşivcinin açılış ekranı ile karşılaşmalısınız. Aksi takdirde yolunda gitmeyen bir şeyler var demektir. Bu nedenle cihazınızı hemen kapatıp kartı çıkarın.

Arşivci takılı iken bilgisayarı açtığınızda ekran siyah kalıyorsa özellikle kartın Expantion Port'a giren kısmına bir kez daha bakın. Burada herhangi bir kısa devre ile karşılaşmadıysanız ve kart üzerindeki yollar iki taraftan da birbirini tutuyorsa, EPROM'un lehimlerini gözden geçirin. Son olarak üst taraftaki TTL entegreleri kontrol edin.

Arşivcinin açılış ekranından sonra bir tuşa bastığınızda normal C-64 ekranı ile karşılaşacaksınız. Artık istediğiniz programı yükleyebilirsiniz. Arşivcinin düğmesine bastığınızda ekranın kenarında renkli şeritler çıkacaktır. Eğer kayıt cihazı olarak disket sürücü kullanıyorsanız, 'D' tuşuna, teyp kullanıyorsanız 'T' tuşuna basmalısınız. O anda bilgisayarınızın belleğinde olan her şey olduğu gibi kasete veya diskete atılacaktır. Yalnız bilgisayar programın ne kadar uzunlukta olduğunu bilmediği için kısa programlar bile disket veya kaset üzerinde oldukça fazla yer kaplayacaktır. Bunu önlemek için programı yüklemeden önce tüm hafızayı '00' değeri ile doldurmalıyız. Bunu kendi yazacağınız kısa bir Basit programı yardımıyla yapabilirsiniz, fakat arşivci de aynı işi yapabilir. Programı yüklemeden hemen önce kart üzerindeki button'a bastıktan sonra ekranda renkli şeritler çıkınca 'F' tuşuna basmanız yeterli olacaktır.

Arşivcinin son bir özelliği ise programlan kesildiği yerden devam ettirebilme özelliğidir. Bu iş için ekranda renkli şeritler varken 'C' tuşuna basmalısınız.

Son olarak arşivcinin işleyişi hakkında bazı bilgiler vermek istiyorum. EPROM'a attığınız programın bir kısmı, bilgisayarı açtığınızda $8000 adresine yollanmaktadır. Açılış alanı da bu bölüm içindedir. Ekranın rengi $8019 (Program dökümünde $1019) da bulunmaktadır. Herhangi bir tuşa bastığınızda bu program devreden çıkmaktadır.

Esas önemli fonksiyonlara sahip program ise button'a bastığınızda devreye girmektedir. Bu ikinci program hafızada $8183'den itibaren yer almaktadır. Bu şekilde düğmeye basıldığında $8183 adresindeki bir programın çalıştığını düşünerek kendiniz bir program yazabilirsiniz.

İleriki sayılarda bu kartı daha değişik amaçlarda kullanmanızı sağlayacak bir EPROM programı daha yayınlayacağız.

Resim 1. Lehim yüzü (ters görüntü).

Resim 2. Parça Yüzü (normal görüntüsü).

Resim 3. Parça yerleşim planı.

Parça Numaraları:

IC1: 27128 EPROM
IC2: 74CS16
IC3: 4044
IC4: 4044
C1, C2: 1uF
D1-D4: 1N4148
R1: 10K

Anıl Gül
01.03.1989

Keywords: C64, Commodore, Commodore Dergisi, Kartuş, Donanım